ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13، شماره 4، تیر 1399 ، شماره پی در پی 50

بررسی درستی یا نادرستی کاربرد فنون بلاغی و استعاره های مفهومی در اخبار

صفحه (1 - 25)
امید جلوداریان، عصمت اسماعیلی(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : خرداد 98
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : شهریور 98

چکیده

زبان خبر به بخش حقیقی زبان، و زبان ادب، به بخش غیرحقیقی زبان مرتبط است. به اعتقاد برخی صاحبنظران، بهره گیری از زبان ادب و فنون بلاغت در خبر، خلاف سادگی است و سبب ابهام در فهم مخاطب، دورشدن از زبان معیار و در نتیجه کاهش سرعت اطلاع رسانی میشود. اما واقعیت آن است که نوع ارتباط با مخاطب در رادیو و تلویزیون، غیرمستقیم است؛ از این رو تاثیرگذاری و صمیمیت کمتری وجود دارد و به همین علت رسانه با بهره گیری از فنون بلاغت در کنار عناصر فرازبانی نظیر لحن و زبان بدن و جز آن، این خلاء را پر میکند. این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی، درستی یا نادرستی بهره گیری متون خبری از فنون بلاغت سنتی و بلاغت احیاشده (استعاره مفهومی) را بررسی میکند. نتایج پژوهش نشان میدهد، زبان ادب نیز همچون زبان خبر هدفی جر تاثیرگذاری بر مخاطب و رساندن مقصود به بهترین وجه ندارد؛ ازاین رو به کارگیری فنون بلاغت در متون خبری تا جایی که متن را مبهم نکند و انتقال معنا را به تاخیر نیندازد، مفید و حتی لازم است. همچنین به کارگیری استعاره های مفهومی در بیشتر موارد، نه تنها ابهامی در خبر ایجاد نمیکند و از عوامل انحراف در زبان معیار نیست، در جذب مخاطب و تاثیرگذاری بیشتر بر او و درک بهتر پیام خبر موثر است. and lt;-p and gt;

کلمات کلیدی
بلاغت , استعاره مفهومی , زبان خبر , زبان معیار , زبان ادب

• « اندیشه هایی در معنی شناسی (یازده مقاله)»، افراشی، آزیتا(1381)، تهران، فرهنگ کاوش.
• «استعاره و مجاز در گونه زبانی رسانه های اقتصادی: رویکردی پیکره بنیاد»، بامشادی،پارسا و محمد ابراهیمی، زینب و انتصاریان، شادی(1395)، فصلنامه زبان شناسی اجتماعی، سال اول، شماره اول، 49 – 57.
• «رسانه همان استعاره است»، تربتی، سروناز(1385)، فصلنامه پژوهش و سنجش، ‌151- 164.
• «الگوهای غیرمعیار در زبان مطبوعات»، ذوالفقاری، حسن(1365)، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
• « فلسفه بلاغت»، ریچاردز، آیور ارمسترانگ (1382) ترجمه علی¬محمد آسیابادی، تهران، نشر قطره.
• «زبان فارسی معیار»، سارلی، ناصرقلی(1387)، تهران، ‌انتشارات هرمس.
• «نشانه شناسی خبر در تلویزیون»، سجودی، فرزان و عظیمی¬فرد، فاطمه (1393)، فصلنامه پژوهش¬های ارتباطی،سال21، شماره2، 145-158.
• «صورخیال در شعر فارسی»، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1366)، تهران، آگاه.
• «رستاخیز کلمات»، شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391)، تهران، سخن.
• «خبر»، شکرخواه، یونس (1381)، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
• معانی و بیان»، شمیسا، سیروس(1387)، « تهران، نشر میترا.
• «زبان معیار: تعریف و نشانه»، شهدادی احمد (1384)، پژوهش و حوزه،‌ شماره 23 و 24،‌ 81-58.
• «از زبانشناسی به ادبیات»، صفوی، کوروش (1383)، ج1، تهران، سوره مهر.
• «نهایه الایجاز فی درایه الاعجاز»، ﻓﺨـﺮ ﺭﺍﺯﻱ (1985)، بکری امین، بیروت، دارالکتب العلمیه.
• «نگارش خبر برای تلویزیون»، گرث کنت(1391)، ترجمه میرحسن رئیس زاده، تهران، ‌صداوسیما.
• «استعاره هایی که با آنها زندگی می کنیم»، لیکاف، جرج و جانسون، مارک ( 1395)، ترجمه هاجر آقاابراهیمی ، تهران، نشر علم.
• «استعاره هایی که باور داریم»، لیکاف، جرج و جانسون، مارک ( 1396)، ترجمه راحله گندمکار، تهران، نشر علمی.
• «وسایل ارتباط جمعی»، معتمدنژاد، کاظم (1394)، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
• « دلالت تقدیم و تاخیر در سیاق نفی و اثبات از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی»، مرادی، محمدهادی و کاظمی فاطمه (1395)، پژوهشنامه نقدادبی و بلاغت، سال 5، شماره 1، 109-91.
• «مفاهیم نظری و عملی تلویزیون»، میرفخرایی، تژا (1385)، تهران، مرکز تحقیقات صداوسیما، 172-169.
• «کاربرد استعاره¬های مفهومی در تیترهای خبر 20 و 30 شبکه دو سیما»، نامور، زهرا و امیری پریان، خدیجه(1396)، فصلنامه پژوهش¬های ارتباطی، سال 24، 149 – 179.
• «استعاره در عناوین خبری روزنامه¬های ورزشی ایران : بررسی موردی استعارۀ فوتبال»، نصرآبادی، محمدرضا طوسی و روشن، بلقیس(1395)، مجله پژوهش¬های زبان شناسی، سال 8، شماره دوم، 37 – 48 .
• «اصول خبرنویسی»،‌ نصراللهی، اکبر(1392)، تهران، سروش.
• «تحلیل کارشناسی اخبار سیما به منظور ارائه راهبردهای رقابتی»، نعمتی انارکی، داوود(1392)، فصلنامه پژوهش¬های ارتباطی، 154-129.
• «مبانی درست¬نویسی زبان فارسی معیار»، نیکوبخت، ناصر(1389)، تهران، نشر چشمه.
• « استعاره »، هاوکس، ترنس، ( 1377)، ترجمه فرزانه طاهری، تهران، نشر مرکز.
• «فنون بلاغت و صناعات ادبی»، همایی، جلال¬الدین (1373)، تهران، موسسه نشر هما.
• «معانی و بیان»، همایی، جلال¬الدین (1374)، تهران، موسسه نشر هما.